Fiscale bemiddeling: een tweede kans voor belastingplichtige en fiscus

Het regeerakkoord benadrukt de noodzaak om de communicatie tussen beide partijen te versterken en een meer collaboratieve benadering te hanteren. Fiscale bemiddeling biedt precies dit: een platform waar beide partijen samen tot een oplossing kunnen komen, zonder de tussenkomst van de rechtbank.

Dit proces helpt niet alleen conflicten sneller op te lossen, maar draagt ook bij aan een betere verstandhouding tussen belastingplichtigen en de fiscus. Fiscale bemiddeling vormt dan ook een actuele en waardevolle oplossing die volledig in lijn is met de doelstellingen van het regeerakkoord.
Daarnaast zien we binnen het justitiële landschap een bredere beweging die de waarde van bemiddeling benadrukt. Na een aantal succesvolle proefprojecten bij rechtbanken, zijn er steeds meer officiële kamers voor minnelijke schikking. Op 19 december 2023 werd dit in een wet vastgelegd. Sinds 2018 hebben rechters een formele ‘verzoeningsopdracht’ bij geschillen. Dit betekent dat bemiddeling binnen een rechtszaak een steeds belangrijkere rol speelt. Steeds vaker verwijzen rechters naar bemiddelingskamers of erkende bemiddelaars, al dan niet op verzoek van de partijen zelf.

Wat is bemiddeling nu precies?

Bemiddeling, zoals gedefinieerd in de artikelen 1724-1737 van het Gerechtelijk Wetboek, is een gestructureerde procedure waarbij twee of meer partijen met de hulp van een erkende bemiddelaar proberen hun geschil op vrijwillige basis op te lossen. De wet, die sinds 2005 bestaat, biedt een alternatieve manier om conflicten buiten de rechtbank om op te lossen.

De bemiddelaar is een onafhankelijke en erkende professional die optreedt als vertrouwenspersoon voor de partijen. Hij of zij bevordert de communicatie, creëert een veilige omgeving voor het bespreken van alle aspecten van het geschil en zorgt ervoor dat iedereen zich gehoord voelt. De bemiddelaar blijft neutraal en biedt geen oplossingen of adviezen, maar helpt de partijen zelf tot een oplossing te komen. De partijen houden dus zelf alle controle over de uitkomst.

De spelregels van de bemiddeling worden vooraf vastgelegd in een bemiddelingsprotocol, dat door alle partijen ondertekend wordt. De bemiddeling kan op elk moment worden stopgezet, zonder invloed op juridische stappen. Bij een succesvolle bemiddeling worden de afspraken vastgelegd in een bemiddelingsakkoord, dat door de rechtbank wordt gehomologeerd en dus afdwingbaar is.

Wat is fiscale bemiddeling?

Op 18 juni 2018 werd de bemiddelingswet herschreven, waarbij ook de mogelijkheid tot fiscale bemiddeling werd toegevoegd, onder bepaalde voorwaarden. Sindsdien kunnen namelijk ook publiekrechtelijke rechtspersonen als partij deelnemen aan bemiddeling.

Er is geen officiële specialisatie als ‘fiscaal’ bemiddelaar. Deze bemiddelaars zijn meestal gespecialiseerd in ondernemings- en burgerlijke zaken, vaak met een affiniteit voor fiscaliteit.

Fiscale bemiddeling is mogelijk in alle fasen van een fiscaal geschil. De kans op succes is groter wanneer men vroegtijdig in het proces tot fiscale bemiddeling overgaat, dan zijn de posities van partijen vaak nog minder verhard.

Hoewel fiscale bemiddeling in veel gevallen een waardevolle oplossing kan zijn, zijn er ook situaties waarin bemiddeling niet mogelijk is, zoals wanneer:

• De belastingverhoging 50% of meer bedraagt, bijvoorbeeld in gevallen van zware boetes of fraude.
• Het geschil strafrechtelijke aspecten bevat, zoals belastingfraude.
• De zaak al voor de rechtbank ligt of een definitieve uitspraak is gedaan.
• Het geschil betreft belastingkwesties die strikt gereguleerd zijn, zoals btw- of accijnstarieven, waarbij weinig ruimte is voor onderhandelingen.

In alle andere gevallen blijft fiscale bemiddeling een effectieve en vaak te weinig bekende optie binnen de fiscale procedure, die veel positieve resultaten kan opleveren.

De kosten van de bemiddeling worden doorgaans gelijk verdeeld tussen de partijen, mits beide akkoord gaan. Het is bovendien belangrijk dat alle informatie die tijdens de bemiddeling wordt gedeeld vertrouwelijk blijft en achteraf niet tegen de partijen kan worden gebruikt.

Wat is het verschil met de fiscale bemiddelingsdienst?

Er ontstaat vaak spraakverwarring tussen fiscale bemiddeling (bemiddelingswet) en de fiscale bemiddelingsdienst (FOD Financiën). Beide hebben als doel om fiscale geschillen op te lossen, maar er zijn belangrijke verschillen.

De fiscale bemiddelingsdienst van de FOD Financiën is beschikbaar vóór een rechtszaak en kan worden ingeschakeld na ontvangst van een belastingaanslag, maar vóór een definitieve uitspraak. De toepassing hiervan in de fiscale procedure is dus gelimiteerd. De bemiddeling wordt uitgevoerd door een ambtenaar van de FOD, die optreedt namens de belastingadministratie, wat het minder neutraal kan doen aanvoelen dan een echte fiscale bemiddeling, waar een onafhankelijke bemiddelaar tussenkomt. De fiscale bemiddelingsdienst is kosteloos, maar heeft een beperkter bereik.

Fiscale bemiddeling daarentegen biedt een krachtige oplossing voor fiscale geschillen in alle onafhankelijkheid en kan in alle fasen van een geschil plaatsvinden, zowel vóór als na de belastingaanslag. Fiscale bemiddeling kan zelfs gedurende de tenuitvoerlegging van een belastingvordering ingezet worden, maar dan met focus op de uitvoering van de maatregelen, niet op de inhoud van het geschil.

Wat zijn de voordelen van (fiscale) bemiddeling?

• Tijdsbesparend: Een intensieve, maar kortdurende procedure.
• Vertrouwelijk en discreet: Informatie wordt beschermd, wat vertrouwen bevordert.
• Oplossing vanuit de partijen: Meer voldoening voor betrokkenen, aangezien zij de controle behouden.
• Duurzame oplossingen: Bemiddeling voorkomt toekomstige conflicten en kan de relatie tussen partijen herstellen.
• Afdwingbaar akkoord: Het resultaat heeft juridische kracht en moet effectief worden uitgevoerd.
• Integraal: Onderliggende problemen worden meegenomen, waardoor toekomstige verrassingen worden voorkomen.

Wat kunnen onze experten van PKF BOFIDI voor jou betekenen?

• Bemiddelingsbeding opnemen: Wij kunnen bemiddelingsbedingen opnemen in overeenkomsten, zodat partijen zich verplichten eerst bemiddeling te proberen voordat ze naar de rechtbank gaan.
• Fiscale bemiddeling begeleiden: Wij onderzoeken met onze klanten de mogelijkheid van fiscale bemiddeling, wat vaak tijd en kosten bespaart. We begeleiden hen gedurende dit proces met onze expertise in fiscale geschillenbeslechting en adviseren bij het kiezen van een gekwalificeerde onafhankelijke bemiddelaar.
• Fiscaal bemiddelaar voor onafhankelijke partijen: Wij kunnen optreden als bemiddelaar in fiscale geschillen tussen andere partijen, waarbij we als neutrale en onafhankelijke partij bemiddelen voor een oplossing.

Heb je vragen over fiscale bemiddeling? Neem contact op met onze experten, zij helpen je graag verder.